Türk Dünyasında Ordu Kültürü

[Cumhur BULDUK]

ORDU

Eski Türk devletleri iki temel kuruma dayanmaktaydı.Bunlardan biri aile , diğeri ordu idi.Ordu , Türk devletlerinin hem temelini , hem de başlıca güç kaynağını oluşturmaktaydı.Türklerin gerek Orta Asya dışındaki geniş sahalarda ve çeşitli yabancı kavimler üzerinde hakimiyet kurmaları ve hakimiyetlerini devam ettirebilmeleri, ancak güçlü orduları sayesinde mümkün olabilmiştir.


1.Ordunun Temel Unsurları
Türklerde orduya ve askere ''sü'' veya ''çerig'' (çeri) denmekteydi.Türk ordusu ''başkomutan , savaşçılar , teşkilat ve techizat '' olmak üzere dört temel unsurdan oluşmaktaydı.

a)Başkomutan ve Komutanlar

Türk ordularının başkomutanı ''Şan-yü , Kağan , Han ve Hakan'' unvanını taşıyan hükümdar idi.Karahanlılar ile Oğuz Türklerinde bir de ordu komutanı vardı.Bu komutan ''sü-başı'' unvanı ile anılmaktaydı.Türk hükümdarı her savaşta ordusunun başında bulunur ve ordusuna bizzat komuta ederdi.Başka bir ifade ile Türk hükümdarları , başkomutan olarak , başından sonuna kadar bütün askeri faaliyetleri planlama , yürütme ve sonuçlandırma görev ve sorumluluğunu üzerinde taşıyan en büyük yetkiliydiler.



b)Savaşçı Unsur

Orduyu meydana getiren unsurlardan biri de , hiç kuşkusuz , bizzat savaşı yapan unsurdur.Zira bir ordu ne kadar mükemmel teşkilata , ne kadar savaş araç ve gereçlerine sahip olursa olsun , zafer , ancak ve ancak savaşçı unsurun gösterdiği gayret ve yetenek sayesinde temin edilebilir.Daha doğrusu , savaşın kazanılmasında , savaşçı unsur ile ordunun başında bulunan komutanların niteliği birinci derecede rol oynar.



c)Teşkilat

Eski Türk ordusu çeşitli sayılarda birliklerden meydana geliyordu.En büyük birlik 10 bin kişilikti.Bu birliğe ''tümen'' adı veriliyordu.Tümenler de , 1000'li, 100'lü ve 10'lu olmak üzere kademeli olarak küçülen birliklere ayrılmaktaydı.Bu birliklerin başlarında da derecelerine göre , ''tümen başı'' , ''binbaşı'' , ''yüzbaşı'' , ''onbaşı'' gibi unvanlar taşıyan birer komutan bulunmaktaydı.İlk defa büyük Hun hükümdarı Mete (M.Ö. 209-174) zamanında görülen bu teşkilat , ufak değişiklerle bütün Türk devletlerinde varlığını korumuştur.



d)Savaş Araç ve Gereçleri

Savaş araç ve gereçlerinin başında , at ve silah yer alıyordu.Türklerin savaşlardaki başarıları , bu iki aracı çok iyi kullanmalarından ileri geliyordu.


Kaynak:Türk Kültürünün Temelleri Sayfa:99-105